Wstęp – Zarabiasz za granicą? Ten artykuł jest dla Ciebie.
Pracujesz w Niemczech, Holandii, a może w USA? To scenariusz coraz bardziej powszechny w zglobalizowanym świecie. Jednak wraz z międzynarodową karierą pojawia się fundamentalne pytanie o finanse: co z podatkami? Czy fakt zapłaty daniny w kraju zarobkowania zwalnia nas z obowiązków wobec polskiego fiskusa? Niestety, odpowiedź nie jest prosta.
Wkraczamy tu na grząski grunt zjawiska znanego jako podwójne opodatkowanie. To sytuacja, w której dwa państwa – kraj rezydencji (Polska) i kraj źródła dochodu (np. Niemcy) – roszczą sobie prawo do opodatkowania tych samych pieniędzy. Brzmi niesprawiedliwie? Na szczęście polski system prawny, oparty
na siatce międzynarodowych umów, przewiduje mechanizmy, które mają temu zapobiegać. W tym przewodniku przeanalizujemy dwie kluczowe metody rozliczeń: metodę wyłączenia z progresją oraz metodę proporcjonalnego odliczenia. Zapraszamy do lektury, która wyjaśni, która z nich dotyczy Ciebie i jak poruszać się w tym skomplikowanym labiryncie przepisów w 2026 roku.
Podstawowa zasada: To nie Ty wybierasz metodę.
Pierwszą i najważniejszą rzeczą, którą należy sobie uświadomić, jest brak dowolności. Wybór metody rozliczenie dochodów zagranicznych nie jest kwestią osobistej preferencji czy optymalizacji podatkowej. Jest on sztywno zdeterminowany przez zapisy konkretnej umowy międzynarodowej, którą Polska zawarła z krajem, w którym uzyskujesz dochody.
Gdzie zatem szukać tych kluczowych informacji? Źródłem prawa są tutaj Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (UPO). To bilateralne traktaty, które precyzyjnie regulują, które państwo i w jakim zakresie ma prawo do podatku. A co w sytuacji, gdy z danym krajem Polska takiej umowy nie podpisała? Wówczas zasada jest jedna – obowiązkowo stosuje się metodę mniej korzystną dla podatnika, czyli metodę proporcjonalnego odliczenia.
Metoda #1: Wyłączenie z progresją (ta „lepsza”)
Jak to działa „po ludzku”?
Metoda wyłączenia z progresją jest generalnie postrzegana jako korzystniejsza. W jej ramach Twoje dochody uzyskane za granicą są zwolnione z opodatkowania w Polsce. Jest jednak pewien haczyk. Mimo że nie płacisz od nich podatku, ich wysokość ma wpływ na stawkę procentową podatku, którą zapłacisz od swoich ewentualnych dochodów uzyskanych w Polsce.
Czym jest metoda wyłączenia z progresją w praktyce?
Można to zobrazować następującą analogią: Twoja pensja z Niemiec, choć sama w sobie wolna od polskiego PIT, jest brana pod uwagę przy ustalaniu, w który próg podatkowy wpadają Twoje polskie zarobki. W efekcie, nawet niewielki dochód z Polski może zostać opodatkowany według wyższej, 32% stawki, właśnie z powodu wysokich dochodów zagranicznych.
Kiedy musisz złożyć PIT?
Zasada jest tu stosunkowo prosta. Obowiązek złożenia zeznania podatkowego (PIT-36 wraz z załącznikiem PIT/ZG) powstaje, gdy oprócz dochodów zagranicznych objętych tą metodą, uzyskałeś w Polsce jakiekolwiek dochody podlegające opodatkowaniu według skali podatkowej (np. z umowy o pracę, zlecenia). Jeżeli Twoje jedyne źródło przychodów to praca za granicą w kraju, z którym obowiązuje metoda wyłączenia, co do zasady nie musisz składać deklaracji PIT w Polsce. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy chcesz rozliczyć się wspólnie z małżonkiem. Przykładowe kraje (zawsze sprawdzaj aktualny stan prawny!): Niemcy, Francja, Czechy, Włochy, Ukraina, Szwajcaria.
Metoda #2: Proporcjonalne odliczenie (ta „trudniejsza”)
Jak to działa „po ludzku”?
Ta metoda jest znacznie bardziej złożona. Tutaj Twoje dochody z zagranicy podlegają opodatkowaniu w Polsce. Mechanizm polega na tym, że sumujesz swoje dochody z Polski i z zagranicy, obliczasz od całości polski podatek według skali podatkowej, a następnie od tak wyliczonej kwoty odliczasz podatek, który został już przez Ciebie zapłacony za granicą.
Jaki jest haczyk w metodzie proporcjonalnego odliczenia?
Kluczowy problem leży w limicie odliczenia. Możesz odliczyć podatek zapłacony za granicą, ale tylko do wysokości limitu. Limit ten odpowiada kwocie polskiego podatku, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany za granicą. W praktyce, jeśli system podatkowy w kraju zarobkowania jest łagodniejszy
niż w Polsce, może się okazać, że będziesz musiał dopłacić różnicę w polskim urzędzie skarbowym.
Kiedy musisz złożyć PIT?
ZAWSZE. To fundamentalna różnica. Jeśli Twoje dochody podlegają metodzie proporcjonalnego odliczenia, masz bezwzględny obowiązek złożenia w Polsce zeznania podatkowego PIT-36 z załącznikiem PIT/ZG, nawet jeśli nie zarobiłeś w kraju ani jednej złotówki. Przykładowe kraje: Holandia, Wielka Brytania, USA, Belgia, Austria, Norwegia, Irlandia.
Afera o 1360 zł, czyli historia kontrowersyjnej „ulgi abolicyjnej”
Przez lata negatywne skutki metody proporcjonalnego odliczenia były niwelowane przez instrument zwany ulgą abolicyjną. Działała ona jak „magiczny plasterek”, który w praktyce zrównywał sytuację podatnika objętego metodą odliczenia z tym, który korzystał z metody wyłączenia. Dzięki uldze można było odliczyć różnicę między podatkiem obliczonym obiema metodami, co w efekcie eliminowało konieczność dopłaty podatku w Polsce.
Wszystko zmieniło się od 2022 roku (rozliczenie za 2021). Ulgę abolicyjną drastycznie ograniczono do kwoty zaledwie 1360 zł. Efekt? Ogromny wzrost obciążeń podatkowych dla Polaków pracujących w krajach takich jak Holandia, Belgia czy Austria. To jedna z najgłośniejszych i najbardziej dotkliwych zmian w przepisach podatkowych ostatnich lat, która realnie uszczupliła portfele tysięcy Polaków.
Dlaczego zasady się zmieniają? Krótka historia (Konwencja MLI)
Skąd te wszystkie zmiany? Wiele z nich, w tym przejście niektórych krajów (np. Austrii, Wielkiej Brytanii) z metody wyłączenia na metodę odliczenia, jest skutkiem ratyfikacji przez Polskę konwencji MLI (Multilateral Convention to Implement Tax Treaty Related Measures to Prevent Base Erosion and Profit Shifting).
Mówiąc prościej, MLI to rodzaj międzynarodowej, zbiorczej „aktualizacji” do wielu istniejących umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Jej celem jest uszczelnienie systemów podatkowych i walka z unikaniem opodatkowania na skalę globalną. Z perspektywy indywidualnego podatnika efekt jest jednak taki, że zasady gry stały się bardziej rygorystyczne i często mniej korzystne.
Co przyniesie przyszłość? Trendy w opodatkowaniu dochodów z zagranicy.
Analizując globalne tendencje, można zarysować kilka prawdopodobnych kierunków na przyszłość:
Dominacja metody odliczenia: Należy spodziewać się, że coraz więcej państw, w ramach globalnego uszczelniania systemów, będzie przechodzić na metodę proporcjonalnego odliczenia.
Niski limit ulgi abolicyjnej: Nie ma politycznych przesłanek, by sądzić, że limit 1360 zł zostanie w najbliższym czasie znacząco podniesiony.
Lepsza wymiana informacji: Administracje skarbowe na całym świecie (w ramach systemu CRS) coraz sprawniej wymieniają się informacjami o dochodach nierezydentów. Ukrycie zagranicznych zarobków staje się praktycznie niemożliwe.
Wniosek jest jeden: rola świadomego i poprawnego rozliczania się z fiskusem będzie wyłącznie rosła.
Podsumowanie – Twoja lista kontrolna na 2026 rok
Rozliczenie dochodów z zagranicy to proces, który wymaga staranności. Zanim przystąpisz do wypełniania deklaracji, przejdź przez tę listę kontrolną:
- Punkt 1: Sprawdź, czy i jaką umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania Polska ma z krajem, w którym pracujesz.
- Punkt 2: Upewnij się, która metoda rozliczenia Cię obowiązuje w roku podatkowym 2025 (rozliczanym w 2026), uwzględniając wszystkie zmiany wprowadzone przez Konwencję MLI.
- Punkt 3: Jeśli obowiązuje Cię metoda proporcjonalnego odliczenia, pamiętaj o symbolicznym limicie ulgi abolicyjnej (1360 zł) i potencjalnej konieczności dopłaty podatku.
- Punkt 4: Bezwzględnie pamiętaj o obowiązku złożenia deklaracji PIT-36 wraz z załącznikiem PIT/ZG, jeśli podlegasz pod metodę odliczenia lub jeśli uzyskałeś jakiekolwiek dochody w Polsce.
Masz wątpliwości? Nie ryzykuj. Błąd w rozliczeniu, wynikający z nieznajomości skomplikowanych przepisów, może Cię drogo kosztować – od odsetek karnych po poważniejsze konsekwencje karno-skarbowe. Zamiast spędzać godziny na samodzielnym analizowaniu umów międzynarodowych, postaw na profesjonalizm. Skonsultuj się ze specjalistami z „Twoje Biuro Rachunkowe” w Chorzowie. Pomożemy Ci bezpiecznie przejść przez cały proces, gwarantując poprawność i optymalizację Twojego rozliczenia podatkowego.
0 komentarzy